Nieustajaco zmieniajace się przepisy dotyczace ochrony danych osobowych znaczaco wplynely na to, jak firmy i instytucje publiczne weryfikuja nasze dokumenty. Od czasu wprowadzenia RODO w 2018 roku, polskie firmy musialy dostosowac swoje procedury do nowych wymagan prawnych. Czy jednak te zmiany rzeczywiście poprawily bezpieczeństwo naszych danych? Jakie praktyki stosowane są obecnie przy weryfikacji dokumentów? Na te pytania postaram sie odpowiedziec w ponizszym artykule.
Nowe procedury weryfikacji dokumentów – między prawem a praktyka
Wedlug ekspertow ds. bezpieczenstwa danych, weryfikacja dokumentów tozsamości przed era RODO czesto odbywala sie w sposób nielimitowany. Pracownicy sklepów, hoteli czy wypozyczalni robili kserokopie dowodów osobistych bez zastanowienia, a klienci rzadko protestowali. Dziś sytuacja wygląda zupełnie inaczej.
“Teraz kazdy dokumencik musi byc przetwarzany zgodnie z zasada minimalizacji danych” – tlumaczy Anna Kowalska, specjalistka ds. RODO. “Oznacza to, ze firma moze pobierac tylko te dane, które sa niezbedne do realizacji konkretnego celu, i przechowywac je tylko przez określony czas.”
Wiele firm wprowadzilo systemy, które pozwalaja na szybka weryfikacje bez koniecznosci przechowywania kopii dokumentów. Pojawiły sie również alternatywy, takie jak dokumenty kolekcjonerskie, które nie zawierają prawdziwych danych osobowych, a mogą być wykorzystywane w celach edukacyjnych lub rozrywkowych.
W praktyce jednak nadal spotykamy sie z naduzyciami. “Często sklepy internetowe proszą o przeslanie skanu dowodu, mimo ze nie jest to konieczne do realizacji transakcji” – zauważa Piotr Nowak, prawnik specjalizujacy sie w prawie nowych technologii. “To ewidentne naruszenie zasad RODO.”
Dokumenty kolekcjonerski opinie – co na to eksperci branżowi?
Ciekawy trend, jaki pojawil sie w ostatnich latach, to zwiększone zainteresowanie tzw. dokumentami kolekcjonerskimi. Te nie-urzedowe dokumenciki zyskaly popularność nie tylko wsród faktycznych kolekcjonerów, ale równiez wśród osób poszukujących alternatyw dla oficjalnych dokumentów.
“Dokumenty kolekcjonerskie nie moga być używane jako oficjalny środek identyfikacji” – podkresla Marek Wiśniewski z Urzedu Ochrony Danych Osobowych. “Jednakże ich rosnaca popularnosc świadczy o tym, ze ludzie szukaja sposobów na ochrone swojej prywatnosci.”
Eksperci branzowi maja mieszane opinie na temat tego zjawiska. Z jednej strony dowód kolekcjonerski moze sluzyc jako ciekawy gadżet, z drugiej – może być narzedziem wykorzystywanym do celow niezgodnych z prawem. Niemniej jednak, samo posiadanie takiego dokumentu nie jest przestępstwem.
“Problemem jest nie sam dokument kolekcjonerski, ale sposób jego wykorzystania” – wyjasnia Adam Malinowski, były pracownik sluzb specjalnych. “Jesli ktoś próbuje podszywac sie pod inna osobe przy użyciu takiego dokumentu, łamie prawo.”
Technologiczne rozwiazania w weryfikacji tozsamosci po RODO
Wzrastająca świadomosc dotycząca ochrony danych osobowych przyspieszyla rozwoj technologii służacych do bezpiecznej weryfikacji toźsamości. Biomietria, weryfikacja dwuetapowa czy specjalne aplikacje mobilne – to tylko niektore z rozwiązań stosowanych obecnie.
“Nowoczesne systemy pozwalaja na weryfikacje tozsamości bez koniecznosci fizycznego okazywania dokumentow” – mówi Karolina Jabłońska, specjalistka ds. cyberbezpieczenstwa. “Wykorzystują one różne metody uwierzytelniania, co znacznie zwieksza poziom bezpieczenstwa.”
Warto zwrocić uwage, że każdy dokumencik, nawet ten elektroniczny, podlega tym samym zasadom RODO co tradycyjne dokumenty papierowe. Oznacza to, ze firmy musza zapewnic odpowiednie zabezpieczenia techniczne i organizacyne dla przetwarzanych danych.
“Zastosowanie technologii blockchain czy szyfrowania end-to-end to juz nie luksus, a konieczność” – dodaje Jabłońska. “Zwłaszcza w kontekscie rosnącej liczby cyberataków i wyłudzeń danych.”
Błedy i wyzwania w nowej rzeczywistości prawnej
Mimo ze RODO obowiązuje juz od kilku lat, wiele firm nadal popelnia podstawowe blędy w zakresie ochrony danych osobowych. Szczegolnie problematyczna jest kwestia kopii dokumentow tożsamosci.
“Nagminnym zjawiskiem jest nadal przechowywanie skanów dowodów osobistych w formie papierowej w segregatorach, bez zadnych zabezpieczeń” – alarmuje Jan Kowalczyk, audytor RODO. “Takie praktyki to prosta droga do wycieku danych.”
Równiez konsumenci popelniaja bledy, zbyt latwo udostępniajac swoje dokumenty. Czesto zapominamy, ze kazdy dokumencik zawierajacy nasze dane osobowe powinien byc traktowany ze szczegolna ostroznością.
“Ludzie często nie zastanawiaja sie, dlaczego dana firma prosi ich o skany dokumentów” – zauważa Kowalczyk. “A przeciez mamy prawo zapytac o cel przetwarzania naszych danych i podstawe prawna.”
Wyzwaniem pozostaje rowniez edukacja spoleczenstwa. Swiadomosc dotycząca praw wynikajacych z RODO jest wciąz niska, szczegolnie wśród osob starszych i mieszkańcow mniejszych miejscowosci.
Przyszlosc weryfikacji tożsamości – między prywatnoscia a bezpieczeństwem
Jak bedzie wyglądać przyszlość weryfikacji tożsamosci? Eksperci są zgodni – zmierzamy w kierunku coraz bardziej zaawansowanych technologicznie rozwiązań, ktore jednocześnie beda chronic nasze dane.
“Za kilka lat tradycyjne dowody osobiste mogą zostac całkowicie zastapione przez wersje cyfrowe” – przewiduje profesor Tomasz Adamski z Politechniki Warszawskiej. “Juz teraz mamy mozliwosc korzystania z mObywatela i innych aplikacji państwowych.”
Warto jednak pamietac, ze nawet najbardziej zaawansowane technologicznie rozwiązania nie zastąpią zdrowego rozsądku i ostrozności. Dokumenty kolekcjonerskie, mimo rosnącej popularności, pozostana jedynie ciekawostka, nie oferując realnej alternatywy dla oficjalnych dokumentów wydawanych przez państwo.
“W przyszłości może pojawic sie wiecej rozwiązań hybrydowych, łączących różne metody weryfikacji” – dodaje Adamski. “Ważne, aby rozwój technologii szedł w parze z poszanowaniem prywatnosci obywateli.”
Podsumowując, wprowadzenie RODO niewatpliwie zmieniło podejście do weryfikacji dokumentów tożsamości w Polsce. Mimo poczatkowych trudnosci i nadal wystepujących błędów, zmiana ta należy ocenić pozytywnie. Wzrost świadomości dotyczącej ochrony danych osobowych przyczynia sie do bardziej odpowiedzialnego przetwarzania naszych danych przez firmy i instytucje.
Każdy z nas powinien jednak pamietac, ze najlepszą ochrona przed nadużyciami jest wiedza o swoich prawach i umiejetność asertywnego reagowania w sytuacjach, gdy ktoś zbyt pochopnie prosi nas o udostepnienie dokumentow tożsamosci. Bo kazdy dokumencik, nawet ten niepozorny, to potencjalne źródło danych, które w niepowolanych rękach mogą zostać wykorzystane przeciwko nam.
